Co ma wspólnego choroba Alzheimera z grą w futbol? Tego dowiecie się po obejrzeniu filmu Wstrząs (ang. Concussion), który w marcu trafi na ekrany polskich kin.
Mieszkający w Stanach Zjednoczonych, a pochodzący z Nigerii, lekarz Bennet Omalu (Will Smith) pracuje jako patolog. Badając zwłoki byłych graczy lekarz zauważa pewne nieprawidłowości w ich mózgach (traumatyczna encefalopatia), które jego zdaniem mogły być przyczyną ich agresywnych i impulsywnych zachowań. Ich symptomy przypominały chorobę psychiczną. Bennet zaczyna baczniej przyglądać się temu jak wygląda gra i zauważa, że podczas meczu zawodnicy kilkukrotnie doznają udrzeń w głowę. Na podstawie bardziej szczegółowych badań lekarz odkrywa, że byli zawodnicy footballu mogli cierpieć na „przewlekłą traumatyczną encefalopatię” (ang. Chronic Traumatic Encephalopathy, CTE).
Lekarz swoją teorię przedstawia jednemu z najwybitniejszych naukowców w dziedzinie badań nad chorobą Alzheimera, doktorowi Steven’owi DeKosky’iemu. Niestety, po tym gdy jedno z czasopism medycznych publikuje wyniki ich badań, obaj lekarze zostają oskarżeni przez Narodową Ligę Futbolową o sfabrykowanie badań. Część z Was zapewne wie, że w Stanach Zjednoczonych futbol, to jeden z najbardziej popularych sportów. Rozpowszechnienie wyników tych badań mogłoby spowodować to, że wielu rodziców przestałoby posyłać swoje dzieci na zajęcia sportowe, niektórzy zawodnicy mogliby wycofać się z drużyny lub zażądać odszkodowań, co wiązałoby się z ogromnymi stratami dla Narodowej Ligi Futbolowej. Wiele osób nie zgadzało się z teorią lekarza, uważając że próbuje on zniszczyć ich sport. Z kolei Bennet uparcie walczył o to, aby jak najwięcej osób wiedziało o ryzyku związanym z mikrowstrząsami mózgu, co mogłoby zapobiec dalszym mikrouszkodzeniom.
Ocenia się, że około 28% wszystkich graczy ma lub będzie cierpieć na „przewlekłą traumatyczną encefalopatię” w wyniku licznych uderzeń w głowę.
Czym jest przewlekła traumatyczna encefalopatia?
Jest to choroba zwyrodnieniowa układu nerwowego, w Polsce znana również jako pięściarski syndrom Parkinsona lub bokserska demencja. Naukowcy odkryli, że istnieje związek pomiędzy powtarzającymi się urazami głowy i demencją. Dzieje się tak dlatego, że w przypadku urazu może dojść do tworzenia się w mózgu skrzepów białka tau. Białko tau występuje w komórkach nerwowych i jest niezbędne dla ich prawidłowego funkcjonowania. Jednak gdy dochodzi do mikrowstrząsów to, z biegiem czasu, białko zaczyna się odkładać w mózgu, a przez to powoduje śmierć neuronów i zaburza normalne funkcjonowanie mózgu.
Osoby, które są w szczególności narażone na mikrouszkodzenia mózgu to sportowcy, szczególnie ci, którzy uprawiają boks lub futbol. Osoby, które padły ofiarą przemocy i doznały uszkodzenia mozgu również mogą być w grupie ryzyka. To samo dotyczy osób niepełnosprawnych intelektualnie, które podczas wybuchu złości uderzają głową o twarde przedmioty.
Jakie są objawy przewlekłej encefalopatii urazowej?
Do najczęstszych objawów należą:
• depresja i myśli samobójcze,
• agresywne zachowanie,
• apatia,
• drażliwość,
• impulsywność,
• problem z koncentracją.
Jak rozpoznać przewlekłą encefalopatię urazową.
Niestety uszkodzenia mózgu mogą rozwijać się nawet długo po urazie, dlatego czasem trudno powiązać symptomy z wypadkiem. Jeśli ktoś z twoich bliskich ma podobne objawy, to natychmiast musi zgłosić się do lekarza. Po tym, gdy ukazały się badania dotyczące związku mikrouszkodzeń i agresywnego zachowania oraz demencji, wielu członków rodzin osób, które cierpiały na tę chorobę żałowało, że nie wiedziało o diagnozie wcześniej. Zachowanie, które przypisywali osobowości tej osoby, często było objawem choroby, na które nie mieli wpływu. Dlatego też niezdiagnozowana choroba w wielu przypadkach doprowadzała do rozwodów, utraty pracy, bezdomości czy nawet prób samobójczych.
Jak zapobiegać przewlekłej encefalopatii urazowej?
W celu zmniejszenia ryzyka doznania mikrouszkodzenia mózgu należy chronić głowę przed urazami. Pamiętaj o tym zawsze, gdy wybierasz się na wycieczkę rowerową, narty lub gdy jeździsz motocyklem. W domu zadbaj o to, aby pomieszczenia były dobrze oświetlone, w szczególności jeśli mieszkasz z osobą starszą, która ma słaby wzrok. Czasem drobne potknięcie może mieć bardzo złe skutki, więc lepiej takim upadkom zapobiegać.
To, że ktoś kilkukrotnie cierpiał na mikrouszkodzenia mózgu nie oznacza jeszcze, że na pewno rozwinie się u niego choroba Alzheimera, jednak należy zachować szczególną ostrożność i regularnie poddawać się badaniom kontrolnym.