Afazja-dziś bardziej szczegółowo chciałabym przyjrzeć się jednemu z objawów choroby Alzheimera. Poszukując informacji o tym, na jakiej podstawie można stwierdzić, czy ktoś cierpi na otępienie o typie Alzheimerowskim możecie natrafić na różne kryteria diagnostyczne. Niestety, kryteria te czasem zrozumiałe są tylko dla lekarzy lub psychologów. Dlatego też, chciałabym wyjaśnić kilka terminów, które mogą pojawić się, gdy poszukujecie informacji o demencji.

Kryteria diagnostyczne

W Stanach Zjednoczonych najczęściej korzysta się z kryteriów zawartych w DSM-V (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders). DSM to klasyfikacja zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego. W Europie natomiast najczęściej korzysta się z ICD-10. Jest to międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych (ang. International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems). ICD-10 jest opracowana przez WHO (Światową Organizację Zdrowia). W diagnozie choroby Alzheimera stosuje się również kryteria pochodzące z National Institute of Neurologic, Communicative Disorders and Stroke/Alzheimer’s Disease and Related Disorders Association (NINCDS-ADRDA). Zostały one opracowane w 1984 roku i są obecnie najstarszymi kryteriami, ale ze względu na rozwój nauki w zakresie diagnozwania, kryteria te są obecnie w procesie modyfikacji.

Przeglądając kryteria możemy natrafić na obcobrzmiące słowa, takie jak: afazja, apraksja, agnozja.

Co to jest afazja?

Afazja to termin pochodzenia greckiego (gr. αφασία – niemota). „A” oznacza nie, „fazja” oznacza mówienie. Osoby, które cierpią na afazję, nie są zdolne do powiedzenia tego, co chcą powiedzieć i mają problemy z rozumieniem mowy. Jest to schorzenie wynikające z uszkodzenia niektórych obszarów mózgu, a przyczyn tego uszkodzenia może być wiele (np. wylew). W przypadku demencji, afazja jest skutkiem procesu neurodegeneracyjnego (czyli utraty komórek nerwowych). Dlatego też, u naszych podopiecznych, którzy całe życie znakomicie posługiwali się językiem, możemy zauważyć problemy z wyrażaniem tego, co mają na myśli.

Charakterystyczne zmiany w mowie w procesie demencji to:

– spowolnienie w mówieniu,
– używanie krótszych zdań, czasem niegramatycznych,
– wypowiedzi mają formę „telegrafu”, jest przewaga rzeczowników, a pomijanie czasowników,
– wyraźne trudności z doborem słów.
Zaburzenia mowy są bardzo trudne zarówno dla osoby z demencją, jak i dla jej otoczenia. Czasem niemożność wysłowienia się powoduje to, że chory się izoluje, przestaje podejmować próby komunikowania się z bliskimi. Ważne jest, aby członkowie rodziny starali się zrozumieć co chce przekazać nam chora osoba, choć czasem mogą pojawić się u niej zachowania agresywne, wynikające z frustracji, że nie może wam wytłumaczyć czego chce.

Jeśli Twój podopieczny cierpi na zaburzenia mowy to:

• Przede wszystkim mów powoli i używaj krótkich zdań.
• Pamietaj, że na rozmowę musisz przeznaczyć trochę więcej czasu. Trzeba uzbroić się w cierpliwość, nie śpiesz się.
• Postaraj się zachować kontakt wzrokowy.
• Jeśli w otoczeniu znajdują się urządzenia, które mogą wam zakłócić rozmowę, to postaraj się je usunąć, na przyklad wyłącz telewizor lub ścisz radio.
• Jeśli przebywasz w grupie innych osób, to postarajcie się nie mówić wszyscy w tym samym czasie.
• Zadając pytania możesz pomóc osobie z demencją poprzez dawanie kilku opcji odpowiedzi.
• Pomóż osobie z afazją w zrozumieniu tego, co chcesz jej przekazać poprzez wskazywanie na różne przedmioty, na przykład buty, gdy chcecie iść na spacer lub pomidora, gdy chcesz jej zrobić kanapkę.
• Unkaj dawania długich, złożonych instrukcji. Lepiej jest dawać krótkie, krok po kroku, polecenia.
• Używaj kart z obrazkami przedstawiającymi różne przedmioty lub czynności.

Osobom z zewnątrz, które nie mają pojęcia o stanie Twojego podopiecznego, może wydawać się, że zaburzenia mowy związane są z obniżonym ilorazem inteligencji. Miej to na uwadze, że nie wszyscy będą rozumieli istotę tej choroby i trzeba będzie im wytłumaczyć co jest powodem zmian w mowie i dlaczego czasem trudno zrozumieć Twojego podopiecznego.
Dla osób, które chciałyby dowiedzieć się więcej na temat afazji, polecam zajrzeć na stronę Miedzynarodowego Stowarzyszenia dla osób cierpiących na afazje.