Zespół zachodzącego Słońca swą nazwę zawdzięcza temu, że pojawia się najczęściej w godzinach popołudniowych i wieczornych. Jest to określenie oznaczające grupę różnych zachowań, które występują u osób cierpiących na otępienie oraz, w miejszym stopniu, u osób starszych. U niektorych osób może objawiąć się pobudzeniem, natomiast u innych brakiem aktywności, apatią, dużym wycofaniem.Zespół zachodzącego Słońca stanowi nielada wyzwanie dla opiekunów. Według badań, 20–45% pacjentów zdiagnozowanych z chorobą Alzheimera doświadcza tego syndromu (Smith, 2011).
Objawy zespołu zachodzącego słońca
Objawy mogą być różne w zależności od stopnia zaawansowania choroby. Najczęściej jednak, wraz z zachodzącym słońcem, opiekunowie obserwują nastepujące zachowania:
- narastające poczucie zdezorientowania,
- zmiany nastroju, podenerwowanie, niepokój, drażliwość, złość: najczęściej powiązane są z tym, iż u pacjenta narasta frustracja, spowodowania tym, że nie wie gdzie jest i co się dzieje
- fizyczne i psychiczne zmęczenie,
- krzyczenie,
- halucynacje,
- zwiększenie drżenia, dygotanie rąk,
- trudności w porozumiewaniu się
Przyczyny zespołu zachodzącego słońca
Przyczyny zespołu zachodzącego słońca nie do końca są znane, ale możemy podzielić je na:
- środowiskowe- coś w środowisku podopiecznego ma negatywny wpływ na jego samopoczucie (zbyt mała ekspozycja na naturalne światło, hałas, zbyt dużo aktywności).
- neurobiologiczne (zmiany w mózgu związane z przebiegiem choroby zaburzają rytm okołodobowy oraz produkcję melatoniny, tzw. “hormonu snu”). Dodatkowo leki, które przyjmuje chory mogą potęgować częstotliwość i długość trwania syndromu zachodzącego słońca.
- psycho-społeczne ( negatywny wpływ może mieć również brak zainteresowania ze strony opiekuna lub jego niedostępność).
Wśród innych najczęściej występujących przyczyn zespołu wymienia się: ból, infekcje, zmiany temperatury, skoki ciśnienia krwi, bycie głodnym lub spragnionym, bycie zbyt zmęczonym, znudzenie.
Co zrobić?
Choć zespoł zachodzącego słońca jest dosyć częstym zjawiskiem występujących w przebiegu choroby, są jednak sposoby, które mogą pomóc złagodzić niektóre objawy. Liczne badania potwierdzają pozytywne działanie ekspozycji na naturalne światło jako jedej z pozafarmakolocznych metod. Według badań Amerykańskiego Instytutu ds. starzenia się, najlepszymi sposobami radzenia sobie z zespołem zachodzącego słońca są także:
- Przestrzeganie stałego planu jedzenia posiłków. Jeśli to możliwe, upewnij się, że chory kładzie się spać i wstaje o tej samej porze.
- Ograniczenie drzemki podczas dnia.
- Zadbanie o dobre oświetlenie. Złość i dezorientacja narastają, gdy osoba z demencją nie widzi dobrze, gdzie się znajduje.
- Ograniczenie cukieru, w szczególności wieczorem. Nadmiar cukru może pobudzać, przez co powodować problemy z zaśnięciem. To samo dotyczy kawy oraz innych napojów pobudzających, które mogą skutecznie zaburzyć sen.
- Wieczorem zadbaj o stały plan i stopniowe wyciszenie, które pomoże choremu w zasnięciu. W tym czasie lepiej nie planować zbyt wielu aktywności.
- Zmniejszenie hałasu towarzyszącego osobie z demencją. Dotyczy to dźwięku telewizora lub hałasu pochodzącego z zewnątrz domu. Być może puszczenie łagodnej muzyki pomoże w zaśnięciu. Przede wszystkim zadbaj o to, aby programy które ogląda osoba z otępieniem nie zawierały scen przemocy. Oglądanie takich obrazów wieczorem może wywołać lęk i przyczynić się do halucynacji.
- Jeśli jesteście w nieznanym miejscu, zabierz ze sobą coś, co uspokaja osobę z otępieniem. Może to być jej ulubione zdjęcie lub przedmiot, który bardzo lubi.
- Zadbaj o to, aby w ciągu dnia podopieczny spędził trochę czasu na zewnątrz. Jeśli nie jest to możliwe, postaraj się aby siedział blisko okna, tak aby otrzymał dochodzące z zewnątrz światło naturalne. Taka ekspozycja na światło dzienne pomoże w regulacji zegara biologicznego.
- Aktywność fizyczna w ciągu dnia ma również udowodniony pozytywny wpływ na podopiecznego, jego zachowanie i jakość snu. W miarę możliwości staraj sie zachęcać osobę starszą do ćwiczeń lub spacerów w ciągu dnia. Wieczorem jednak unikaj zbyt dużego wysiłku.
- Jeśli objawy narastają, porozmawiaj o tym z lekarzem.
Zródło: https://www.nia.nih.gov/health/tips-coping-sundowning