Choroba Parkinsona jest jednym z najczęstszych przewlekle postępujących schorzeń zwyrodnieniowych ośrodkowego układu nerwowego.  Nazwa choroby pochodzi od nazwiska brytyjskiego lekarza, Jamesa Parkinsona.

Ile osób cierpi na chorbę Parkinsona?

Niestety liczba zachorowań wrasta wraz z wiekiem. Aktualne prognozy przewidują, że ze względu na wydłużenie średniej długości życia, w ciągu następnych 50 lat liczba osób cierpiących na chorobę Parkinsona potroi się. Ponadto, wydłużył się również średni czas przeżycia chorych i obecnie wynosi on 16 lat.

W Polsce zapadalność na chorobę Parkinsona wynosi w 10–20 przypadków na 100 tys. ludności.  Oznacza to, że rocznie przybywa 4–7,5 tys. chorych i obecnie cierpi na tę chorobę ponad 80 tys. ludzi, głównie po 50. r.ż.

Co powoduje chorobę Parkinsona?

U źródła choroby leży zwyrodnienie i zanik istoty czarnej. Istota czarna to część śródmózgowia, której nazwa pochodzi od tego, że ma charakterystyczne ciemne zabarwienie. Pełni bardzo ważną funkcję, gdyż odpowiedzialna jest za koordynację ruchów mimowolnych. Zanik istoty czarnej ma bardzo negatywne konsekwencje dla funkcjonowania mózgu, ponieważ powoduje niedobór dopaminy, ważnego neuroprzekaźnika, odpowiadającego m.in., za prawidłowe przewodzenie impulsów nerwowych, w szczególności związanych z napięciem mięśni i regulacją ruchów. Ten proces zachodzi stosunkowo powoli, ale gdy ubytek neuronów istoty czarnej osiąga 50 – 60%, to możemy zauważyć charakterystyczne dla tej choroby symptomy.

Kto znajduję się w grupie ryzyka?

Mimo, że mechanizmy choroby Parkinsona są poznane, przyczyna choroby nie jest znana i zakłada się, że schorzenie ma podłoże genetyczne i środowiskowe.

Czynnik genetyczny pełni istotną rolę w powstaniu choroby Parkinsona, choć rodzinna postać choroby Parkinsona jest zdecydowanie rzadsza od postaci sporadycznej. Szacuje się, iż ryzyko wystąpienia choroby Parkinsona u krewnego pierwszego stopnia osoby chorej może być od 2 do 14 razy wyższe niż w rodzinach nie dotkniętych chorobą.

Liczne badania pozwoliły na wykrycie czynników ryzyka podwyższających lub obniżających szanse na zachorowanie. Czynniki demograficzne, takie jak wiek i płeć są związane ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia choroby Parkinsona. Wiele badań potwierdziło, iż choroba Parkinsona jest mniej powszechna przed 50 rokiem życia i wzrasta stopniowo wraz z wiekiem. Szacuje się również, że choroba Parkinsona diagnozowana jest częściej u mężczyzn niż u kobiet.

Inne badania, dotyczące tego, jakie znaczenie mają czynniki środowiskowe, doprowadziły do kilku wniosków, ale trzeba pamiętać o tym, że są one często niejednoznaczne:

1. Picie kawy wiążę się z mniejszym ryzykiem zachorowania.
2. Kontakt z pestycydami podnosi ryzyko wystąpienia choroby Parkinsona, natomiast aktywność fizyczna, dieta zawierająca antyoksydanty, spożywanie produktów mlecznych oraz alkoholu obniża je.
3. Kontakt z metalami ciężkimi, rozpuszczalnikami organicznymi, polem magnetycznym zwiększa szansę na zachorowanie.

Jak diagnozuje się chorobę Parkinsona?

Diagnoza choroby Parkinsona ma charakter kliniczny i przebiega w kilku etapach. Przede wszystkim, podobnie jak w chorobie Alzheimera, istotne jest wykluczenie innych przyczyn parkinsonizmu takich jak np. udaru mózgu z progresją skokową, powtarzających się urazów głowy, stosowania leków przeciwpsychotycznych lub obniżających poziom dopaminy, przebycia zapalenia mózgu.

Przy diagnozie parkinsonizmu muszą być obecne objawy takie jak spowolnienie ruchowe (tzw. bradykinezja) oraz występowanie co najmniej jednego z następujących:

• sztywność mięśniowa,
• drżenie spoczynkowe (o częstotliwości 4 – 6 Hz),
• zaburzenia stabilności postawy (których przyczyną nie są zaburzenia wzrokowe, uszkodzenie błędnika lub móżdżku, zaburzenia czucia głębokiego).

W diagnozie niezwykle ważne jest uniknięcie błędu polegającego na pomyleniu drżenia samoistnego z drżeniem parkinsonowskim. Drżenie samoistne jest drżeniem pozycyjnym, nasilającym się przy obciążeniu kończyn. Z kolei drżenie parkinsonowskie występuje w spoczynku, natomiast podczas ruchu kończyny zmniejsza się.

Oprócz wyżej wymienionych objawów, w chorobie Parkinsona istotne są także objawy pozaruchowe, do których należą:

• zaburzenia perystaltyki jelit i tendencja do zaparć,
• zaburzenia połykania,
• zaburzenia węchu,
• stany depresyjne.

Metody leczenia:

Chociaż istnieje kilka metod leczenia, które są skuteczne w pierwszych latach trwania choroby, to ich efektywność z czasem zanika. Niestety skutki uboczne farmakoterapii są uciążliwe dla chorego.

Wybór rodzaju leczenia zależy od wieku pacjenta, stopnia nasilenia choroby, jej przebiegu i tego, czy pacjent cierpi również na inne choroby. Wśród stosowanych leków farmakologicznych, mających na celu opóźnienie postępu choroby najpopularniejszym jest prekursor dopaminy – Lewodopa (L-DOPA). W przypadku braku skuteczności terapii doustnej stosuje się dojelitowe wlewy lewodopy lub podskórny wlew apomorfiny. Powszechną metodą leczenia choroby Parkinsona jest również głęboka stymulacja mózgu (ang. deep brain stimulation, DBS). Jest to bezpieczna metoda chirurgiczna, której skuteczność została potwierdzona w wielu badaniach klinicznych. Metoda głębokiej stymulacji mózgu polega na wszczepieniu stymulatora, który wysyła impulsy elektryczne do określonych struktur mózgu w wyniku czego następuje poprawa w zakresie drżenia i sztywności. Efekty tej metody utrzymują się nawet po 10 latach od implantacji stymulatora. Niestety nie wszyscy pacjenci spełniają warunki kwalifikujące ich do głębokiej stymulacji mózgu. Szacuje się, że obecnie w Polsce około 30–40% wstępnie kierowanych do zabiegu chorych nie spełnia kryteriów kwalifikujących ich do operacji.

Światowy Dzień Choroby Parkinsona

Co roku, 11 kwietnia, w rocznicę urodzin Jamesa Parkinsona, obchodzony jest Światowy Dzień Choroby Parkinsona.  Ma on na celu zwiększenie świadomości społeczeństwa na temat objawów i metod leczenia tego schorzenia.